Yıldırıma karşı önlem alınmaması durumunda can sağlığı ve yıldırımın düştüğü yapı açısından çeşitli hasar ve riskli durumlar ile karşılaşılabilir.
Örneğin;
Yapı içerisinde bulunan canlıların zarar görmeleri ayrıca yıldırımın yapı içerisinde oluşturacağı yüksek gerilim ve ısı etkisinden dolayı, patlama riski ve yangın gibi durumların oluşması kaçınılmazdır. Yapıya ait elektriksel sistemin tamamının da devre dışı kalması oluşturacağı hasarlara örnek olarak gösterilebilir. Oluşacak tüm hasarlara karşı paratoner, yakalama ucu gibi önlemler yıldırımın oluşturacağı zararları minimalize edeceğinden dolayı yapılar ve canlılar açısından önem arz etmektedir.
Yıldırımdan Korunma Hangi Standartlara Bağlıdır ?
Yıldırımdan Korunma TSE EN 62305 ( Kabul Tarihi: 22.11.2011) Standardına bağlıdır. Bahsedilen standart kendi içerisinde ayrıca 4 ayrı standartta incelenmektedir.
TSE EN 62305-1:
Kapsamı: Yapının, yapıya ait tesisatın, yapıya ait sistemin ve yapı içerisinde bulunan canlıları korunmasını kapsar.
TSE EN 62305-2:
Kapsamı: Yıldırımın Korunacak yapı için risk yönetimini kapsamaktadır.
TSE EN 62305-3:
Kapsamı: Yapılarda oluşacak olan hasarları ayrıca yapı içerisindeki canlıların hayati tehlikelerini kapsar
TSE EN 62305-4:
Kapsamı: Yapı içerisinde bulunan elektrik, elektronik ve mekanik sistemleri kapsamaktadır.
Yıldırımdan Korunma Çeşitleri Nelerdir ?
- Yakalama Ucu ( Franklin) ile yıldırımdan Korunma
- Kafes Metodu (Faraday) ile yıldırımdan korunma
- Aktif Paratoner ile yıldırımdan korunma
- Radyoaktif Paratoner ile yıldırımdan korunma
- İç yıldırımlık ile korunma
* Türkiye’de Radyoaktif paratonerlerin üretimi için kullanılan radyoaktif maddelerin ithalatı T.A.E.K’in yayımladığı 04.01.2000 tarih ve 10700-0005 sayılı genelge ile süresiz şekilde yasaklanmıştır. Ayrıca Ra-226 radyoaktif kaynaklı paratonerlerin kullanımı tüm dünyada yasaklanmıştır. Ülkemizde montajı yapılmış ve halen kullanılmakta olan Ra-226 radyoaktif kaynak içeren paratonerlerin kullanımı, TAEK tarafından yayımlanmış, 30/07/2001 tarihli ve 10700-1485 sayılı genelge gereğince yasaklanmış olup, buna rağmen kullanımda olduğu tespit edilen Ra-226 radyoaktif kaynak içeren paratonerlerin TAEK’ten lisans almış kuruluşlar vasıtası ile yerlerinden söktürülmesi ve bertaraf edilmek üzere ÇNAEM-RAY Birimi’ne radyoaktif atık olarak teslim edilmesi gerekmektedir.
** Paratoner sistemi, tesisi veya yapıyı direkt yıldırımın oluşturacağı etkilerden korumaya; topraklama sistemi tesis veya yapıda oluşan kaçakları ve biriken statik enerjiyi deşarj etme işlevini görürken; anlık yüksek akım ve gerilim darbelerine karşı işlevleri yok hükmündedir. Yapı çevresine veya doğrudan enerji iletim hattına düşen yıldırım akımlarına veya trafo hareketleri, elektrostatik boşalmalar gibi nedenlerle enerji hatlarında meydana gelen ani-aşırı akım ve gerilimlere karşı elektrik tesisatının ve buna bağlı cihazların korunabilmesi için iç yıldırımlık sistemlerinin kullanılması gereklidir.
Yıldırımdan Korunma Sistemi Ne Sıklıkla Kontrol Edilmelidir ?
Yıldırımdan Korunma Sistemi 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” uyarınca İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde de belirtildiği gibi yılda en az 1 defa Yıldırımdan Korunma Sistemi kontrollerinin yapılması yasal zorunluluktur.
Yıldırımdan Korunma Sisteminde Topraklama Sınır değeri Kaç ohm olmalıdır ?
Yıldırımdan Korunma sisteminin bağlı olduğu TS EN 62305 Standardına göre;
Topraklama direnci 10 Ohm ve altında olması gerekmektedir.
