Elektrik İç Tesisat Periyodik Muayenesi “İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ” gereğince yılda en az bir kere yapılması mecburiyeti bulunmaktadır. Mevzuat gereği yapılması gereken bu yıllık periyodik muayenelerin amacı işyerinde iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari şartları belirlemektir. Başta can ve mal güvenliği için yapılması gereken bu muayenenin okul, fabrika, hastane, AVM, üretim tesisi, iş merkezi, otel vb. kuruluşlarda bulunan insanların yaralanmalı veya can kaybı sonuçlu tehlikeli kazalar yaşamaması için bu muayeneler önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra işletmelerin kullanılamaz hale gelecek şekilde veya işletmenin uzun süre çalışmasına engel olacak şekilde (yangın veya uzun süreli enerji kesintisine sebep olacak elektriksel arızalar vb.) yaşanacak olaylar, istenmeyen büyük mali kayıplara neden olacağından periyodik muayenelerin yaptırılması oluşabilecek birçok istenmeyen tehlikeli olayın önüne geçmektedir.
ELEKTRİK İÇ TESİSAT PERİYODİK KONTROLÜNÜ (ELEKTRİK TESİSAT KONTROLÜNÜ) KİMLER YAPABİLİR?
Bu muayeneler elektrik mühendisleri, elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
ELEKTRİK İÇ TESİSAT PERİYODİK KONTROLÜ (ELEKTRİK TESİSAT KONTROLÜ) NASIL YAPILIR?
Bu kontrolleri genel olarak 4 başlık altında inceleyebiliriz.
- Gözle Kontrol; İlgili yönetmelik ve standartlara göre belirlenen kriterlerle tesiste bulunan ana dağıtım panoları, tali panolar, asansör panoları ve sigorta kutuları kontrolleri gerçekleştirilir. Belirli başlıklar altında yapılacak olan kontrollerde aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
Gerilim altındaki bölümlerin yalıtılması (Temel Yalıtım) kontrolleri başlığı altında, Kablo PVC Yalıtım Kontrolü, Kablo uç ve ek noktası yalıtımı kontrol edilir.
Mahfaza (Pano) kontrolleri başlığı altında, Pano IP sınıfı, Pano dış kapak kilidi, Pano dış kapağı topraklama köprüsü, Pano iç kapağının sadece anahtar veya aletle açılması kontrolleri yapılır.
Artık Akım ile Yapılan İlave Koruma başlığı altında, RCD ile Sigorta Akımının Uyumu, 30mA ve 5.IΔn için 40ms etiket kontrolleri yapılır.
Karşılıklı Zararlı Etkilerin Önlenmesi başlığı altında; Elektriksel Olmayan Tesisatla Yaklaşma ve Diğer Etkilerin Kontrolü, Bant I ve Bant II Ayrılması, Bant II Yalıtımı, Güvenlik Devre Ayrılması gibi kontroller yapılır.
Tanımlama başlığı altında; Şemalar, Talimatlar, Devre Çizimleri ve Kısa Bilgiler, Tehlike İşaretleri ve Diğer Uyarı İşaretleri, Koruma Cihaz ve Terminal Etiket kontrolleri yapılır.
Kablo ve İletkenler başlığı altında; Kablo Yollarının Uygunluğu ve Mekanik Koruma, Kablo Renk Kodu, Sıcaklık Etkisine Karşı Koruma kontrolleri yapılır.
Sismik Kontrol başlığı altında; Deprem Emniyeti kontrolü yapılır.
Bunlara ilaveten, Termal kamera kontrolü, Yangın Tüpü ve İzole Halı kontrolleri yapılarak Gözle Kontrol kısmı tamamlanmış olur.
Bu kısımda yapılan tespitlere istinaden, öncelikli olarak düzeltilmesi gereken uygunsuzluklar direkt olarak insan sağlığı ve tesisin güvenliği ile alakalı kısımlardır. Bu uygunsuzluklar muayenenin sonucunu dolayısıyla da tesisi uygunsuz hale getirmektedir.
- Fonksiyon Testi;Yukarıda Gözle Kontrolleri gerçekleştirilen Ana Dağıtım Panoları, Tali Panolar, Asansör Panoları ve Sigorta Kutularının fonksiyon testleri bazı başlıklar altında toplanarak kontrolleri gerçekleştirilir. Bunlar aşağıdaki gibidir.
Dolaylı Dokunmaya Karşı Koruma başlığı altında; Dolaylı dokunmaya karşı kullanılan koruma yöntemi tespit edilir ve gerekli kısımda işaretlenir.
Aşırı Akım Koruma Cihazı başlığı altında; Faz sayısı, Nominal Akımı, Tipi ve Açma Akımı tespit edilir. Aşırı Akım Koruma Cihazına ait Faz kesiti, Nötr kesiti ve Koruma kesiti tespit edilir.
Deney Sonuçları başlığı altında; İşletme koşulları elverişli ise enerjisiz yapılması gereken Devamlılık ve İzolasyon testleri yapılır. İşletmede bulunan elektrikli tüm cihazların topraklanması ve topraklamalarının ölçülmesi gerekmektedir. Eğer mevcutsa Hata Akımı Koruma Tertibatlarının testleri yapılarak açma akımları ve açma zamanları tespit edilir. Aşırı Gerilim Koruma ekipmanının varlığı kontrol edilir ve sınıfı tespit edilir.
- Termal Görüntüleme (Termal Kamera Kontrolü); Kontrolü yapılan tüm panolar ve kablo yolları ısınma etkilerine karşı termal görüntüleme yöntemi ile kontrol edilir. Kontrol esnasında acil müdahale gerektiren durumların tespiti durumunda raporlama beklenmeden ilgili birimlere durum iletilir. Yapılan müdahale sonrası yeterli süre geçtikten sonra kontrol tekrarlanır ve sorunun giderilip giderilmediği kontrol edilir.
Termal Görüntüleme Raporlaması yapılırken değerlendirmeler ekipman özelinde, çalışma prensibi göz önünde bulundurularak yapılır. Örneğin bir kontaktör ile şalter aynı sıcaklıkta iken sadece biri uygunsuz bir durum teşkil edebilir.
- Topraklama Ölçümleri; Tesis içerisinde bulunan ve son kullanıcıların elektriğe maruz kalabileceği bütün noktaların(pano, makine, priz, trafo, eş potansiyel sistemler vb.) topraklama ölçümleri yapılarak Elektrik İç Tesisat Muayenesi Raporu ekinde verilir. Topraklama ölçümleri başlı başına bir ayrı bir konu olduğu için diğer yazımızda konuyu inceleyebilirsiniz.
Elektrik Tesisat Muayenesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Elektrik tesisat muayenesi, ilgili mevzuatlar temel alınarak meskene, binaya, imalathaneye, fabrikaya, işyerine vb. ait olan elektrik tesisatının ve elektrik tesisatı ile ilgili diğer parçalara uygulanan testler, gözlemlerdir.
Elektrik tesisat muayenesi kimlere, ne sıklıkla yaptırılmalıdır?
Elektrik tesisat muayenesi, ilgili mevzuatlar kapsamınca, belirtilen hususlara göre yılda bir defa zorunlu olarak yapılmalıdır. Bu işlem oldukça kapsamlı bir bilgi gereksinimi duyduğundan direkt olarak elektrik mühendisleri, teknikerleri veya öğretimcilerine veya bunları bünyesinde barındıran şirketlere yaptırılmalıdır. İlgili mevzuata göre;
1 – Topraklama tesisatı, akümülatör, transformatör ve benzeri elektrik tesisatı ile ilgili tesisatın düzenli kontrol işlemleri elektrik mühendisleri, (Ek ibare: RG-23/7/2016-29779) eğitimini elektrik üzerine tamamlamış teknik bilgiye sahip öğretmenler, elektrik teknikerleri veya yüksek eğitim görmüş olan yüksek elektrik teknikerleri tarafından yapılır.
Elektrik tesisat muayenesi nasıl yapılmalıdır?
- Branşmanların uygun olup olmadığına bakılmalı,
- Enerji odaları, kablo şaftları, sayaç ve dağıtım kablolarının ilgili mevzuatlara uygunluğu gözden geçirilmeli, güncel sağlık durumları test edilmeli,
3.Elektrik motorlarının ilgili mevzuatlara göre düzenlenip düzenlenmediğine bakılmalı, motorların kW değerlerine bakılmalı ve bu değerlere göre uygunluk test edilmeli
- Asansörlerin elektrik bağlantıları incelenmeli, ilgili mevzuat uygun olması sağlanmalı, asansör elektrik tesisatının güvenliği dikkatli bir şekilde incelenmeli,
- Lamba, otomatik ışık gibi sabit olan aydınlatma cihazlarının elektrik tesisatı kontrol edilmeli,
- Ziller, anahtarlar ve prizlerin elektrik tesisatları incelenmeli, ilgili mevzuata olan uygunluğu gözden geçirilmeli,
- AG kompanzasyonların güçleri test edilmeli, ayarları incelenmeli, pano kapaklarının herhangi bir tehlike arz etmediği kesinleştirilmelidir.
Yapılan bu testler ve kontroller sonucu Elektrik Tesisatı Kontrol Formu/Raporu doldurulur ve elektrik tesisatının uygunluğu ortaya çıkar.
Elektrik tesisatı kontrol formunda/raporunda yer alan bilgiler nelerdir?
Elektrik tesisatının incelendiği bina, tesis ile ilgili genel bir bilgi verilir,
Formu inceleyen, onaylayan ve muayeneyi yapmış olan yüksek elektrik bilgisine sahip olan kişilere ait bilgiler verilir,
İnceleme, ilgili mevzuatlara uygun bir şekilde yapıldıysa tesisatın güncel durumu, yapılan kontroller ve bu kontrollerin sonuçları, elektrik tesisatının yönergelere olan uygunluğu belirtilir,
Tesisatta herhangi bir sorunun olup olmadığı belirtilir, eğer varsa bu sorunu gidermek için atılması gereken adımlar da not düşülür.
Elektrik tesisat muayenesinin faydaları nelerdir?
Elektrik tesisat muayenesi ile elektrik hattının eksiklikleri, risk doğurabilecek noktaları ve arıza yapabilecek sorunları fark edilerek bunlar üzerine iyileştirme yapılır. Bu sayede ileride doğabilecek hasarların önüne geçilir. Elektrik tesisat muayenesi ile kaçak akım, fazladan açılan şalterler gibi ekstra masraflar getiren noktalar tespit edilir ve tasarruf sağlanır.
Elektrik tesisat muayenesi yapılması zorunlu bir uygulama olduğundan, gerekli mevzuat kapsamında olan sorumluluk yerine getirilir.